Ergen ruh sağlığı, yetişkin ruh sağlığından ve çocukluk dönemi ruhsal yapısından farklılıklar gösterir. Ergenlik dönemi çocuğun bireyleşmeye çalıştığı, hayatın yetişkinlik rolleriyle tanıştığı dönemdir. Ne var ki bu tanışma pek çok ilk deneyim demektir. Bu dönemde bocalamalar, kaçınmalar ve gereksiz öfke nöbetleri gözlemlemek olasıdır. Yetişkin rolleriyle karşılaşmanın dışında ergenlikte olan bedensel ve hormonal değişiklikler de bireyin duygusal ve psikolojik süreçlerini etkilemektedir. Ergen ruh sağlığı açısından bu değişimler ebeveynler tarafından goz onunde bulundurulmalıdır.  Beden algısı ve bireyin kendisiyle ilgili tasarımları da bu süreçlerden etkili bir biçimde etkilenir. Bedensel değişiklikler çok hızlı olmaktadır. Kendi bedenlerine ilişkin algıları da çok düşük olur. Kendilerini beğenmezler, kendilerinden hoşnut değillerdir. Arkadaş grupları içinde ya da yeni tanışılan grupların içinde kendilerini güvende hissetmeyebilirler. Onay arayışı yüksek derecelerdedir. Diğer bir deyişle ergenin etrafındaki bireylerin onunla ilgili ne düşündüğü, onu onaylayıp onaylamadığı önem kazanır. Bu yüzden de onay arayışı had safhalara çıkabilir. Yetişkinlere ait olarak algılanan eylemlerin deneyimlenmesini bu onay arayışının bir göstergesi olarak değerlendirebiliriz. Sigara içmek, sürekli kavgaya hazır olmak, ters cevaplar vermek, giyim kuşamda denemelerde bulunmak bu tür eylemlerin içinde gösterilebilir. Sürekli kıyaslama ve kendisini yaşıtları ya da daha büyükleri ile karşılaştırmalar, bu kıyastan mutsuz olmalar ya da beğenmediği kimseleri aşağılamalar ve dalga geçmeler gözlemlenebilir. Bunun gibi pek çok yeni tecrübe ve performans gösterilecek alan ergen ruh sağlığı açısından zorlayıcı olabilir.
Diğer bir durum da ergenlikte esnekliğin çok az olmasıdır. Ergen ruh sağlığı yapısını magma tabakası gibi algılayabiliriz. Gençtir, ateşlidir, dürtüseldir. Kendine ve etrafına zarar verme olasılığı yetişkinlerden daha yüksektir. Çeşitli eylemlerin sonunu düşünmez. Tehlike algısı yetişkinlerden daha düşük olabilir. Deneyimsizliğin de katkısıyla çeşitli sosyal ve yer yer kanuni problemlerle de karşılaşabilir. Ergen birey yaşlandıkça magma tabakası soğumaya ve kabuklaşmaya başlar. Dürtüsellik ve o hızlı akışkanlık yerini sükunete ve düşünerek harekete geçmeye bırakır. Bu süreç ilerlerken ergen bireyde esnekliğin oluşumunu gözlemleriz. Buna olgunlaşma denilebilir. Birey olgunlaştıkça ebeveynlerine de güven vermekte ve neyi yapabilip neyi yapamayacağı daha netleşmektedir. Ergenliğin ilk safhasından genç yetişkinliğe doğru uzanan süreçte bu olgunlaşma gözlemlenir. Bundan dolayı delikanlı sıfatı ergen ruh sağlığını en yerinde tanımlayan yakıştırmalardandır.

Psikolog Emir Erünsal

30 / 12 / 2015